سنجش تراکم استخوان چیست؟

سنجش تراکم استخوان روشی است که در آن میزان کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در استخوان اندازه گیری می شود در این روش اشعه ایکس با دو سطح انرژی متفاوت استفاده می گردد. تراکم سنجی استخوان استحکام و ضخامت استخوان را نشان می دهد و معمولاً در قسمت تحتانی ستون فقرات، لگن، پایین بازو، مچ دست، انگشتان دست و پاشنه پا انجام می شود. سنجش تراکم استخوان برای تشخیص پوکی استخوان ، برای دیدن اینکه درمان‌های پوکی استخوان چقدر تاثیر داشته است و پیش‌بینی میزان احتمال شکستگی استخوان‌ها کابرد دارد. تراکم سنجی استخوان همچنین ترکیب چربی و عضله را در قسمت های خاصی از بدن مانند بازوها، پاها و لگن اندازه گیری می کند.

با استفاده از سنجش تراکم استخوان و یا دانسیومتری استخوان می توان سفتی و سختی و درجه محکم بودن استخوان های بدن را تعیین نمود. راه کارهای متفاوتی جهت سنجش تراکم استخوان ارائه شده اند اما رایج ترین آن ها روش DEXA می باشد. در روش DEXA از اشعه ایکس جهت سنجش تراکم استخوان استفاده می نمایند.

هرچه میزان مواد معدنی استخوان شما بیشتر باشد، استخوان های شما متراکم تر هستند. و هرچه استخوان‌های شما متراکم‌تر باشند، عموماً قوی‌تر هستند و احتمال شکستن آن‌ها کمتر است.

تست تراکم استخوان با اسکن استخوان متفاوت است. اسکن استخوان نیاز به تزریق قبل دارد و معمولاً برای تشخیص شکستگی، سرطان، عفونت و سایر ناهنجاری‌های استخوان استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: سی تی اسکن چیست؟

نحوه انجام سنجش تراکم استخوان  یا دانسیومتری استخوان

جهت سنجش تراکم استخوان از اسکنرهای مرکزی و محیطی استفاده می نمایند. با استفاده از اسکنرهای مرکزی، تراکم استخوان های مرکز بدن (لگن و ستون مهره) را مورد بررسی قرار می دهند. استخوان های ستون مهره و لگن و مفصل ران نسبت به سایر استخوان ها بیشتر دچار پوکی استخوان می شوند.

با استفاده از اسکنرهای محیطی، تراکم استخوان های مچ دست و پا و انگشتان را بررسی می نمایند. اسکنرهای محیطی کوچکتر و سبک تر از اسکنرهای مرکزی می باشد و استفاده از آن ها راحت تر است.

نحوه انجام سنجش تراکم استخوان با اسکنرهای مرکزی

• جهت انجام سنجش تراکم استخوان نیاز به آمادگی خاصی نمی باشد
• ابتدا فرد باید بر روی تخت دستگاه دراز بکشد و حتما باید در حین انجام بی حرکت و ساکن باشد
• بعد از آن اسکنر یا دتکتور دستگاه بر روی قسمت هایی از بدن که قرار است تراکم استخوان اندازه گیری گردد قرار داده می شود و منبع اشعه ایکس، پرتویی را به سمت استخوان هدف (معمولا ستون مهره و مفصل ران و ناحیه لگن) می تاباند
• انجام سنجش تراکم استخوان حدودا ۱۰ الی ۲۰ دقیقه طول می کشد

مواردی که قبل از انجام تست تراکم استخوان باید رعایت کنیم

اگر اخیراً آزمایش باریم داده اید یا ماده حاجب، برای سی تی اسکن یا آزمایش پزشکی هسته ای تزریق کرده اید، حتماً از قبل به پزشک خود اطلاع دهید. مواد تزریقی ممکن است در آزمایش تراکم استخوان شما اختلال ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: رادیولوژی

غذا و داروها

حداقل ۲۴ ساعت قبل از آزمایش تراکم استخوان از مصرف مکمل های کلسیم خودداری کنید.

پوشاک و وسایل شخصی

لباس های گشاد و راحت بپوشید و از پوشیدن لباس های زیپ دار، کمربند یا دکمه خودداری کنید. جواهرات خود را در خانه بگذارید و تمام اشیاء فلزی مانند کلید، گیره پول یا پول خرد را از جیب خود خارج کنید. در برخی از مراکز ممکن است از شما خواسته شود که لباس معاینه بپوشید.

کاربرد سنجش تراکم استخوان

بیشتر افرادی که در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان و یا استئوپروز هستند از این روش تصویربرداری استفاده می نمایند. در ابتدا پوکی استخوان هیچ گونه علائمی ندارد، اما باعث می شود خطر شکستگی استخوان افزایش پیدا کند. در موارد زیر توصیه می شود که حتما سنجش تراکم استخوان و یا تست دانسیتومتری استخوان انجام شود:

• زمانی که به علت شکستگی های مکرر مهره های کمر، قوزی در کمر ایجاد شود
• زمانی که فرد از کورتون به مدت طولانی مصرف می نماید زیرا مصرف بیش از اندازه کورتون باعث پوکی استخوان می شود
• زمانی که فردی دچار یائسگی زودرس می شود (در سنین کمتر از ۴۵ سال)
• افرادی که در خانواده مادری آن ها سابقه وجود شکستگی لگن وجود دارد
• زمانی که بعد از وارد شدن ضربه خفیفی فرد دچار شکستگی می شود
• اگر پریودهای قاعدگی فردی به مدت بیش از یک سال قبل از یائسگی قطع شود
• اگر وزن فردی به شدت پایین باشد (زمانی که BMI کمتر از ۱۹ باشد)
• زمانی که فردی دچار بیماری های روماتیسم فصلی و بیماری سلیاک به همراه پوکی استخوان باشد

اگر یکی از شرایط بالا در شما ایجاد شده است، حتما این تست را انجام دهید، سونوگرافی سروش (سونوگرافی غرب تهران) با استفاده از بهترین دستگاه ها تمامی خدمات سونوگرافی و رادیولوژی و ماموگرافی و سنجش تراکم استخوان را به بهترین شکل انجام می دهند. جهت اعلام هزینه آزمایش تراکم استخوان با شماره های درج شده بر روی سایت تماس حاصل فرمایید.

محدویت های تست تراکم استخوان

محدودیت های آزمایش تراکم استخوان عبارتند از:

• مشکلات ستون فقرات قبلی نتایج آزمایش ممکن است در افرادی که ناهنجاری های ساختاری در ستون فقرات خود دارند، مانند آرتریت شدید، جراحی های قبلی ستون فقرات یا اسکولیوز دقیق نباشد.
• قرارگیری در معرض تشعشع. آزمایش تراکم استخوان از اشعه ایکس استفاده می کند، اما میزان قرار گرفتن در معرض اشعه معمولاً بسیار کم است. زنان باردار باید از انجام این آزمایشات اجتناب کنند.
• فقدان اطلاعات در مورد علت. آزمایش تراکم استخوان می تواند تأیید کند که شما تراکم استخوان پایینی دارید، اما نمی تواند دلیل آن را به شما بگوید. برای پاسخ به این سوال، نیاز به ارزیابی پزشکی کامل تری دارید.

سؤالات متداول سنجش تراکم استخوان

نتیجه گیری

آزمایش تراکم استخوان تعیین می کند که آیا شما به پوکی استخوان مبتلا هستید یا خیر. اختلالی که با استخوان هایی که شکننده تر هستند و احتمال شکستگی آنها بیشتر است مشخص می شود.این آزمایش از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری کلسیم و سایر مواد معدنی استخوان در یک بخش از استخوان استفاده می‌کند.

با تشکر مدیریت سایت سروش سونوگرافی غرب تهران